Amaç: Ciro, ülkemizde ekonomik durumun değerlendirilmesinde kullanılan önemli bir kısa dönemli göstergedir. Referans ayda işyeri tarafından fatura edilmiş mal ve hizmet satışlarından oluşan bu kavramın zaman içindeki gelişiminin takibi, aylar ve yıllar itibariyle değişimlerinin izlenebilmesi, Avrupa Birliği mevzuatına uyumlu, uluslararası bilgi istemine ve karşılaştırmalara olanak sağlanması, çeşitli araştırmalara kaynak teşkil etmesi amacıyla Ciro Endeksleri hesaplanmaktadır.
Kapsam:  Gelir İdaresi Başkanlığı’na KDV beyannamesi veren bütün girişimler endeks hesabına dahil edilmektedir.
Sınıflama: Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflaması (NACE Rev.2) ve Ana Sanayi Grupları Sınıflaması (MIG’s) kullanılmaktadır.

Coğrafi kapsam: Ciro endekslerinin kapsamı Türkiye’dir.
Faaliyet kapsamı: Ciro Endeksleri hesaplanırken NACE Rev.2’ye göre aşağıdaki sektörler kapsanmaktadır;
KISIM B - MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI
KISIM C - İMALAT
KISIM F - İNŞAAT
KISIM G -TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MOTOSİKLETLERİN ONARIMI
KISIM H - ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA
KISIM I - KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ
KISIM J - BİLGİ VE İLETİŞİM
KISIM L - GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ
KISIM M - MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER
KISIM N - İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ
 
09 “Madenciliği Destekleyici Hizmet Faaliyetleri” yayınlanmamakta, toplulaştırılmış endekslerin içerisine dahil edilmektedir.

Referans dönemi ve sıklık: Referans dönemi her ayın birinci gününden son gününe kadar olan dönemdir ve veriler aylık olarak derlenmektedir.


 

Veri kaynağı: Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan alınan KDV ve ÖTV beyannameleri verileri  

Ağırlıkların kaynağı: Tamsayımdan dolayı ağırlık kullanılmamaktadır.

Etki katkı analizi: Girişim bazında sektöre ilişkin etki ve katkı analizi yapılmaktadır.

İmputasyon: İdari kayıtta bulunan hatalı ya da aykırı veriler istatistiki yöntemlerle düzeltilmektedir.
Cevapsızlık kaynaklı imputasyon yapılmamaktadır.

Endeks türü: Her düzeyde toplamların ilgili düzeyin temel yıl ortalamasına oranlanarak hesaplandığı basit endeks yöntemi kullanılmaktadır.

Sanayi sektörü için endeks yurt içi, yurt dışı  ve toplam ayrıntısında hesaplanıp yayınlanmaktadır.
İnşaat, ticaret ve hizmet sektörleri için yurt içi ve yurt dışı  ayrımı söz konusu olmayıp toplam ciro hesaplanmaktadır.

Temel yıl: Ciro endekslerinin temel yılı 2015’dir.

Veri derleme sistemi:  Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan KDV ve ÖTV beyannameleri verileri aylık olarak derlenmektedir.

Bu haber bülteni kapsamında üretilen istatistikler için cari yıl içerisinde gerçekleştirilecek revizyonlara ilişkin bilgi formuna aşağıdaki linkten ulaşılabilir.

https://www.tuik.gov.tr/indir/revizyon/2020_RBF_TR_KDIIDB_CHGG_CE.pdf

Mevsimsel Düzeltme

Mevsim ve takvimden kaynaklanan etkiler, geçici nitelikte olduklarından, verinin genel eğilimini gözlemlenmesini engellemektedirler. Bu nedenle, kısa dönemli göstergelerdeki mevsimsel yapının belirlenmesi; ardışık dönemler arasında güvenilir karşılaştırmalar yapmak için son derece önemli rol oynar.

Kullanılan Yöntem

Ciro Endekslerinin mevsim ve takvim etkilerinden arındırılması TRAMO-SEATS (Gomez ve Maravall, 1996) yöntemi ile gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemin uygulanmasında Almanya Merkez Bankası ve Avrupa Birliği İstatistik Ofisi işbirliği ile Belçika Merkez Bankası tarafından Avrupa İstatistik Sistemi yönergeleri doğrultusunda geliştirilmiş olan JDemetra+ yazılımı kullanılmaktadır.

Mevsimsel Düzeltme Süreci

Ciro Endekslerinin mevsimsel düzeltme süreci, her yılın sonunda bir sonraki yılın model spesifikasyonlarının belirlenmesi ile başlamaktadır. Mevsim ve/veya takvim etkilerinden arındırma işlemi için belirlenen bu model yapısı yıl boyunca sabit tutulmaktadır. Yıl sonunda ise bir önceki yıla benzer şekilde gelecek yılın ekonometrik model spesifikasyonları belirlenmektedir. Bu işlem her yıl döngüsel bir şekilde tekrarlanmaktadır.

Ciro Endekslerinin 199 alt kalemi hem mevsimsellik hem de takvim etkisi içerirken, 14 alt kalemi yalnızca takvim, 32 alt kalemi yalnızca mevsimsellik, 13 alt kalemi ise ne mevsimsellik ne de takvim etkisi içermektedir. Bu nedenle, CE verileri mevsim ve takvim etkilerinden arındırılarak yayımlanmaktadır.

Doğrudan ya da Dolaylı Yaklaşım

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Ciro Endeksleri dolaylı yaklaşım kullanılarak üretilmektedir. Ciro Endeksleri’nin NACE Rev2 üçlü düzeyinde alt kalemleri mevsim ve takvim etkilerinden arındırıldıktan sonra mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış toplamları elde etmek için toplulaştırılmaktadır. Dolaylı yaklaşımın; alt bileşenlerin toplam büyümeye katkılarını kolaylıkla hesaplayabilme ve toplamsallık ilişkisini sağlama avantajları vardır.

Revizyon Politikası

Mevsimsel düzeltme prosedürü seriye yeni gözlemler eklendiğinde mevsimsel bileşenin yeniden tahmin edilmesi nedeniyle zaman içinde revizyonlara maruz kalmaktadır. Bu revizyonlar cari yıl hariç son üç yıllık veriye uygulanmaktadır.

Yayımlama

Arındırılmış veri 3 farklı şekilde kamuoyu ile paylaşılabilmektedir.

• Arındırılmamış veriden, takvim ve tatilden kaynaklanan etkiler arındırıldığında “takvim etkisinden arındırılmış” veri elde edilmektedir. Takvim etkisinden arındırılmış veriler, bir önceki yılın aynı ayına/dönemine göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır.
• Arındırılmamış veriden, mevsimsel etkilerden kaynaklanan hareketler arındırıldığında “mevsim etkilerinden arındırılmış” veri elde edilmektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış veriler, bir önceki aya/döneme göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır.
• Arındırılmamış veri, hem mevsim hem de takvim ve tatil etkilerinden arındırıldığında “mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış” veri elde edilmektedir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler, bir önceki aya/döneme göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır

Ciro Endeksleri mevsimsel düzeltme süreci hakkında daha detaylı bilgi için bakınız