Türkiye'nin Bilgi Kaynağı
HABER BÜLTENİ
YAYIM TARİHİ: 29 Ocak 2021
SAAT: 10:00
SAYI: 37412
TEKNİK BİLGİ
Eyüp Mehmet DİNÇ |
| |
BİLGİ TALEBİ
Bilgi Dağıtım Grup Başkanlığı |
+90 312 454 75 92 | ALO 124 | |
mehmet.dinc@tuik.gov.tr | bilgi@tuik.gov.tr | |
/tuikbilgi |
| |
/tuikbilgi |
|
Sayı: 37412 29 Ocak 2021 Saat: 10:00 |
|
Dış Ticaret İstatistikleri, Aralık 2020 Aralık ayında genel ticaret sistemine göre ihracat %16,0, ithalat %11,6 arttı Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2020 yılı Aralık ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,0 artarak 17 milyar 850 milyon dolar, ithalat %11,6 artarak 22 milyar 381 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ocak-Aralık döneminde ihracat %6,3 azaldı, ithalat %4,3 arttı Genel ticaret sistemine göre ihracat 2020 yılı Ocak-Aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6,3 azalarak 169 milyar 482 milyon dolar, ithalat %4,3 artarak 219 milyar 397 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aralık ayında enerji ürünleri ve altın hariç ihracat %18,5, ithalat %18,3 arttı Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat, 2020 Aralık ayında %18,5 artarak 14 milyar 461 milyon dolardan, 17 milyar 142 milyon dolara yükseldi. Aralık ayında enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ithalat %18,3 artarak 14 milyar 813 milyon dolardan, 17 milyar 523 milyon dolara yükseldi. Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç dış ticaret açığı Aralık ayında 380 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret hacmi %18,4 artarak 34 milyar 665 milyon dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu ayda enerji ve altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı %97,8 oldu. Dış ticaret açığı Aralık ayında %3,0 azaldı Aralık ayında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %3,0 azalarak 4 milyar 668 milyon dolardan, 4 milyar 530 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2019 Aralık ayında %76,7 iken, 2020 Aralık ayında %79,8'e yükseldi. Dış ticaret açığı Ocak-Aralık döneminde %69,1 arttı Ocak-Aralık döneminde dış ticaret açığı %69,1 artarak 29 milyar 512 milyon dolardan, 49 milyar 915 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2019 Ocak-Aralık döneminde %86,0 iken, 2020 yılının aynı döneminde %77,2'ye geriledi. İhracat, ithalat ve dış ticaret dengesi, Aralık 2020 Aralık ayında imalat sanayinin toplam ihracattaki payı %93,2 oldu Ekonomik faaliyetlere göre ihracatta, 2020 Aralık ayında imalat sanayinin payı %93,2, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı %4,3, madencilik ve taşocakçılığı sektörünün payı %2,0 oldu. Ocak-Aralık döneminde ekonomik faaliyetlere göre ihracatta imalat sanayinin payı %94,3, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı %3,5, madencilik ve taşocakçılığı sektörünün payı %1,7 oldu. Aralık ayında ara mallarının toplam ithalattaki payı %72,5 oldu Geniş ekonomik gruplar sınıflamasına göre ithalatta, 2020 Aralık ayında ara mallarının payı %72,5, sermaye mallarının payı %15,3 ve tüketim mallarının payı %12,1 oldu. İthalatta, 2020 Ocak-Aralık döneminde ara mallarının payı %74,3, sermaye mallarının payı %14,5 ve tüketim mallarının payı %11,0 oldu. Aralık ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu Aralık ayında ihracatta ilk sırayı Almanya aldı. Almanya'ya yapılan ihracat 1 milyar 572 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 1 milyar 111 milyon dolar ile Birleşik Krallık, 1 milyar 84 milyon dolar ile ABD, 976 milyon dolar ile Irak, 849 milyon dolar ile İtalya takip etti. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın %31,3'ünü oluşturdu. Ocak-Aralık döneminde ihracatta ilk sırayı Almanya aldı. Almanya'ya yapılan ihracat 15 milyar 975 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 11 milyar 237 milyon dolar ile Birleşik Krallık, 10 milyar 184 milyon dolar ile ABD, 9 milyar 135 milyon dolar ile Irak ve 8 milyar 75 milyon dolar ile İtalya takip etti. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın %32,2'sini oluşturdu. İthalatta ilk sırayı Çin aldı İthalatta Çin ilk sırayı aldı. Aralık ayında Çin'den yapılan ithalat 2 milyar 482 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 2 milyar 393 milyon dolar ile Almanya, 1 milyar 995 milyon dolar ile Rusya, 1 milyar 63 milyon dolar ile İtalya, 848 milyon dolar ile ABD izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %39,2'sini oluşturdu. Ocak-Aralık döneminde ithalatta ilk sırayı Çin aldı. Bu dönemde, Çin'den yapılan ithalat 23 milyar 20 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 21 milyar 714 milyon dolar ile Almanya, 17 milyar 859 milyon dolar ile Rusya, 11 milyar 518 milyon dolar ile ABD ve 9 milyar 190 milyon dolar ile İtalya izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %38,0'ını oluşturdu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %8,3 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2020 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre ihracat %8,3 artarken, ithalat %2,7 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2020 yılı Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat %11,6, ithalat %8,5 arttı. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %3,8 oldu Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.4 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Aralık ayında ISIC Rev.4'e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %93,2'dir. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,8'dir. Ocak-Aralık döneminde yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,4'tür. Aralık ayında imalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %81,6'dır. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %12,8'dir. Ocak-Aralık döneminde imalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %81,9'dur. Bu dönemde yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %13,0'dır. Özel ticaret sistemine göre ihracat 2020 yılı Aralık ayında 16 milyar 929 milyon dolar oldu Özel ticaret sistemine göre ihracat, 2020 yılı Aralık ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %15,5 artarak 16 milyar 929 milyon dolar, ithalat %10,6 artarak 21 milyar 28 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aralık ayında dış ticaret açığı %6,0 azalarak 4 milyar 362 milyon dolardan, 4 milyar 99 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2019 Aralık ayında %77,1 iken, 2020 Aralık ayında %80,5'e yükseldi. İhracat 2020 yılı Ocak-Aralık döneminde 160 milyar 515 milyon dolar oldu Özel ticaret sistemine göre ihracat, 2020 yılı Ocak-Aralık döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre %6,4 azalarak 160 milyar 515 milyon dolar, ithalat %3,3 artarak 209 milyar 410 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ocak-Aralık döneminde dış ticaret açığı %56,5 artarak 31 milyar 239 milyon dolardan, 48 milyar 895 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2019 Ocak-Aralık döneminde %84,6 iken, 2020 yılının aynı döneminde %76,7'ye geriledi. Bu konu ile ilgili bir sonraki haber bülteninin yayımlanma tarihi 26 Şubat 2021'dir. ____________________________________________________________________________________________________ AÇIKLAMALAR Dış ticaret istatistikleri genel ticaret sistemi ve özel ticaret sistemi olmak üzere iki farklı ticaret sistemine göre hesaplanmaktadır. Genel ticaret sisteminde, bir ülkenin ekonomik alanına giren ve ekonomik alanından çıkan mallar kapsanmaktadır. Bu sistemde, ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan mallar hesaplamalara katılmaktadır. Özel ticaret sisteminde ise, gümrük antrepoları ve serbest bölgeler istatistiklerde yer almamakta, sadece ülkenin serbest dolaşım alanına giren ve bu alandan çıkan mallar kapsanmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle üretilen dış ticaret istatistiklerinin ödemeler dengesi ve ulusal hesaplar gibi ekonomik istatistiklerde yapılan revizyonlara uyumlu hale getirilmesi amacıyla, Ocak 2020'den itibaren ayrıntılı olarak genel ticaret sistemine göre yayımlanmaktadır. Özel ticaret sistemine göre dış ticaret istatistiklerine ise bülten ve ekinde özet olarak yer verilmektedir. | |
|
Bültene ait rapor bulunmamaktadır.
Dış ticaret istatistiklerinin üretilmesinde ve yayımlanmasında “genel ticaret sistemi” (GTS) uygulanmaktadır.
Genel ticaret sistemi, bir ülkenin ekonomik alanına giren ve ekonomik alanından çıkan tüm malları kapsamaktadır. GTS'de ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan mallar hesaplamalara katılmaktadır.
Özel ticaret sisteminde (ÖTS) gümrük antrepoları ve serbest bölgeler istatistiklerde içinde yer almamakta, sadece ülkenin serbest dolaşım alanına giren ve bu alandan çıkan mallar kapsanmaktadır.
ÖTS'de serbest bölgeler ve gümrük antrepoları o ülkenin istatistik bölgesi içinde yer almamaktadır. Bu nedenle, antrepolar ile serbest bölgelerden ülkeye gelen ve ülkeden serbest bölgelere ve gümrük antrepolarına gönderilen mallar hesaplamalara katılırken, söz konusu bölgelerle yurtdışı arasındaki ticaret hesaplamalara katılmamaktadır.
Genel ticaret sistemine göre dış ticaret istatistiklerinin üretimi konusunda çalışmalar 2012 yılında başlatılmıştır. Serbest bölge ve antrepo işlemleri farklı mevzuata, belge ve form düzenine göre yürütüldüğü için ayrıntılı veri üretimine yönelik bilgi bulunmamaktaydı. Yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen veriler analiz edilmiş ve 2013-2019 dönemine ilişkin ayrıntılı veriler üretilmiştir. Ayrıca bu süreç içerisinde kullanılan form ve belgeler ayrıntılı veri üretimine uygun hale getirilmiştir.
Genel ticaret sistemine göre dış ticaret istatistiklerine ilişkin veri kaynakları 2013'ten itibaren mevcuttur, dolayısıyla söz konusu veriler 2013 ve sonraki döneme ilişkin olarak sağlanabilecektir.
Ulusal hesaplar ve ödemeler dengesi gibi ekonomik istatistiklerin hesaplanmasında genel ticaret sistemine göre dış ticaret istatistikleri kullanılmaktadır. Dış ticaret istatistiklerinin ayrıntılı olarak genel ticaret sistemine göre yayımlanması ile birlikte, hem ulusal hesaplar, hem de ödemeler dengesi hesapları ile uyum sağlanmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından ayrıntılı dış ticaret istatistikleri 2020 yılı Ocak ayından itibaren genel ticaret sistemine göre yayımlanmaktadır. Bunun yanı sıra özel ticaret sistemine göre yıllık ve aylık dış ticaret verilerine, bülten ekinde ve istatistiksel tablolar kısmında ayrı birer tabloda yer verilmektedir. Bunun yanısıra özel ticaret sistemine göre ayrıntılı verilerin veritabanı aracılığıyla dağıtımına devam edilmektedir.
Uluslararası ticarette etkinlik arttıkça yeni ihracat ve ithalat şekilleri de ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri de Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesidir (ETBG). İthalat ve ihracatta hızlı hava kargo taşıyıcıları yani operatörler tarafından elektronik ortamda düzenlenen bir beyannamedir. Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı'nın çalışmaları ile söz konusu beyannameler istatistik üretimine uygun hale getirilmiş ve Ocak 2021'den itibaren istatistiklerin kapsamına alınmıştır.
Uluslararası metodolojiye göre, istatistikleri derleyenlerin yükünü azaltmak için belli bir değerin veya miktarın altındaki işlemler istatistiklere dahil edilmemektedir. Birleşmiş Milletler'in dış ticaret istatistikleri ile ilgili el kitabı olan Uluslararası Mal Ticareti İstatistikleri El Kitabı'nda (IMTS 2010) ülkelerin eşik değer altındaki işlemleri de istatistiklere dahil etmesi önerilmektedir. Bu bağlamda, Ocak 2021'den itibaren eşik altı değerler de istatistiklerde kapsanmaktadır.
Sınıflamalar: Dış ticaret istatistiklerinin derlenmesinde Harmonize Sisteme (HS) dayalı 12-dijitli GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) kodları kullanılmaktadır. İlk 6 dijit Dünya Gümrük Örgütü öncülüğünde hazırlanan ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kullanılan HS kodları, ilk 8 dijit Avrupa Birliği (AB) tarafından oluşturulan Kombine Nomenklatür (Combined Nomenclature - CN) kodlarıdır. Son 4 dijit ise ulusal ihtiyaçlar için eklenmektedir.
Ayrıca, veriler SITC Rev.2, SITC Rev.3, SITC Rev.4, ISIC Rev.2, ISIC Rev.3, ISIC Rev.4, BEC, CPA, CPC, NACE Rev.2 ve NST2007 sınıflamalarına göre de sunulmaktadır.
Ülke ve ülke grubu sınıflaması olarak, AB'nin Jeonomanklatür kodları kullanılmaktadır.
Ülke grupları, ekonomik ve coğrafi ülke grupları olarak sınıflandırılmıştır.
Teknoloji Yoğunluğuna Göre Ürün Grupları Sınıflaması Eurostat tarafından NACE Rev.2 sınıflaması baz alınarak hazırlanmış, ISIC Rev.4 sınıflamasına uyarlanmıştır.
Sınıflama aşağıdaki detayları içermektedir.
Yüksek Teknoloji
Orta Yüksek Teknoloji
Orta Düşük Teknoloji
Düşük Teknoloji
Dış ticaret istatistiklerinde kapsanan işlemler:
- Kati ihracat ve ithalat rejimi
- Dahilde ve hariçte işleme rejimi
- Sınır ticareti
- Finansal kiralama yoluyla ithalat
- Parasal olmayan altın
- Yeniden ihracat/ithalat
- Geri gelen mallar (mahrecine iade)
Dış ticaret istatistiklerinde kapsanmayan işlemler;
- Transit ticaret,
- Yolcu beraberi eşya (Bavul ticareti),
- Geçici ithalat ve ihracat,
- Sınırı geçmeyen mallar,
- Para tabanlı altın, tedavüldeki paralar, kıymetli evraklar (HS 710820, 4907),
- Tamir ve bakım gören mallar,
- Operasyonel kiralama yoluyla ithal veya ihraç edilen mallar
- Yurtdışındaki askeri birliklere gönderilen mallar
Coğrafi kapsam: İstatistik bölgesi ekonomik bölge ile örtüşmektedir. Serbest dolaşım alanı adı verilen gümrüklü bölge, serbest bölgeler ve antrepolar ekonomik bölgeyi oluşturmaktadır.
Coğrafi ayrıntı: İl düzeyinde veri mevcut olup, ülke, ülke grupları ve sınıflamaların 2 dijiti ayrıntısında dağıtılmaktadır. İl düzeyinde veriler genel ticaret sistemi için 2013'ten, özel ticaret sistemi içinse 2002'den itibaren mevcuttur.
İl verisi: İllere göre dış ticaret istatistiklerinde, girişimlerin merkez adresleri için Gelir İdaresi Başkanlığının sicil kayıtları esas alınmaktadır.
Girişim merkez adreslerinin bulunduğu iller yıldan yıla değişim gösterebileceği için yıllar arası karşılaştırmalarda bu durum dikkate alınmalıdır.
İstatistiksel eşik: Dış ticaret istatistiklerinde 2021 yılı Ocak ayına kadar 100 ABD Doları istatistiksel eşik olarak kullanılmaktaydı ve eşik altı değerler istatistiklere dahil edilmemekteydi. Ocak 2021'den itibaren istatistiksel eşik kaldırılarak tüm işlemler istatistiklere dahil edilmektedir.
Değer hesaplama: Dış ticaret verileri içinde değer "istatistiki değer"dir. Bunun içinde gümrük vergisi vb hiçbir vergi bulunmamaktadır.
Dış ticarete konu olan tüm malların (alış/satış, takas, bedelsiz) değeri vardır. Dünya Ticaret Örgütü Değerleme Anlaşmasına uygun olarak gümrük değeri malın işlem değeridir yani fiilen ödenen veya ödenebilir değeridir.
İhracat FOB teslim şekline göre (malın gemi güvertesinde teslimi), ithalat CIF teslim şekline göre (mal bedeli + navlun + sigorta) olarak değerlendirilmektedir.
Dış ticaret değeri ABD Doları, Avro ve TL cinsinden mevcuttur.
Dövizleri dönüştürmek için TCMB’nin günlük döviz kurları kullanılmaktadır.
Miktar: Doğalgaz ve elektrik dışında tüm ürünler için net ağırlık kilogram olarak derlenmektedir. Bazı ürünler ise ürün cinsine göre ikinci bir miktar birimi (metre, adet, metrekare vb.) ile ifade edilir. Hangi ürünün hangi miktar türüne göre derleneceği Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe giren Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu kitabında yayımlanmaktadır.
Dış ticaret dengesi: İthalatın ihracattan çıkartılmasıyla hesaplanır. Farkın negatif olması dış ticaret açığı, pozitif olması ise dış ticaret fazlası olarak adlandırılır.
Dış ticaret hacmi: Bir ülkenin belirli bir dönemde (genellikle bir yılda) gerçekleştirdiği ihracat ve ithalatın toplamıdır.
İhracatın ithalatı karşılama oranı: İhracat değerinin ithalat değerine oranlanmasıyla bulunur. Bu oran, yaptığımız ihracatın ithalatın yüzde kaçını karşıladığını ifade etmektedir.