HABER BÜLTENİ

BİLGİ TALEBİ
ty.tuik.gov.tr

|

ALO 124
/tuikbilgi

|

/tuikbilgi

HABER BÜLTENİ

BİLGİ TALEBİ
ty.tuik.gov.tr

|

ALO 124
/tuikbilgi

|

/tuikbilgi

Bülteni Yazdır


Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri, 2022
İstatistiksel Tablolar
Raporlar

Bültene ait rapor bulunmamaktadır.

Metaveri
 
Türkiye İstatistik Kurumu, dış ticaret yapan girişimlerin sektörel dağılımı, farklı sektörlerin dış ticarete katkısı, küçük ve orta ölçekli girişimlerin payı, çalışan sayısı vb. sorulara cevap elde edilmesi için girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerini yayımlamaktadır.

Çalışmada kullanılan;
 
İstatistiki birim; girişimdir. Girişim, birinci derecede karar alma özerkliğini kullanarak, mal ve hizmet üreten bir organizasyon biçimidir. Girişim, bir veya birden fazla yerde, bir veya birden  fazla faaliyet gerçekleştirebilir. Bir girişim ya yasal birime ya da yasal birimlerin birleşimine karşılık gelmektedir.
 
 
Ülke - ülke grubu; İhracatta malın gideceği bilinen son ülke, ithalatta ise menşei ülke kavramlarından yola çıkılarak istatistikler üretilmiştir.  
 
Veriler AB tarafından oluşturulan ve tüm üye ve aday ülkelerin dış ticaret istatistiklerinde kullandığı coğrafi ülke gruplaması dikkate alınarak oluşturulmuştur.

Ölçek; sadece çalışan sayısından yola çıkılarak hazırlanmıştır.

Avrupa Birliği tanımına göre girişimler;
1-9 : Mikro Ölçekli İşletme
10-49 : Küçük Ölçekli İşletme
50-249 : Orta Ölçekli İşletme
250+ : Büyük işletmeler
şeklinde gruplandırılmıştır.

Uluslararası ticarette etkinlik arttıkça yeni ihracat ve ithalat şekilleri de ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri de Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesidir  (BGB). İthalat ve ihracatta hızlı hava kargo taşıyıcıları yani operatörler tarafından elektronik ortamda düzenlenen bir beyannamedir. Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı'nın çalışmaları ile söz konusu beyannameler istatistik üretimine uygun hale getirilmiş ve Ocak 2021'den itibaren istatistiklerin kapsamına alınmıştır.

Uluslararası metodolojiye göre, istatistikleri derleyenlerin yükünü azaltmak için belli bir değerin veya miktarın altındaki işlemler istatistiklere dahil edilmemektedir. Birleşmiş Milletler'in dış ticaret istatistikleri ile ilgili el kitabı olan Uluslararası Mal Ticareti İstatistikleri El Kitabı'nda (IMTS 2010) ülkelerin eşik değer altındaki işlemleri de istatistiklere dahil etmesi önerilmektedir. Bu bağlamda, Ocak 2021'den itibaren eşik altı değerler de istatistiklerde kapsanmaktadır.

Kullanılan sınıflamalar:
Çalışmada faaliyet sınıflaması olarak Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev2), ürün sınıflaması olarak Avrupa Ekonomik Topluluğunda Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması (CPA 2008) kullanılmıştır.
 
 
 
Dış ticaret istatistiklerinin ayrıntılı olarak üretilmesinde ve yayımlanmasında “genel ticaret sistemi”   (GTS)  uygulanmaktadır.

Genel ticaret sistemi, bir ülkenin ekonomik alanına giren ve ekonomik alanından çıkan tüm malları kapsamaktadır. GTS'de ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan mallar hesaplamalara katılmaktadır.
 
Girişim özelliklerine göre dış ticaret çalışmasında, dış ticaret verileri ve iş kayıtları arasında bağlantı kurularak farklı özelliklere göre dış ticaret istatistikleri elde edilmektedir. Elde edilen bilgilerle, farklı sektörlerin dış ticarete katkısı, küçük ve orta ölçekli girişimlerin payı, çalışan sayısı gibi sorulara cevap elde edilmesi amaçlanmıştır. Girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerinin veri kaynağı dış ticaret ve iş kayıtları sistemidir.
 
Dış ticaret istatistikleri 2019 yılına kadar sadece özel ticaret sistemine göre üretilip yayımlanmış, 2020 Ocak ayında itibaren detaylı olarak genel ticaret sistemine göre yayımlanmaktadır.

Bu doğrultuda, girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri de 2011 yılından itibaren 2009-2018 dönemini kapsayacak şekilde özel ticaret sistemine göre yayımlanmıştır, 2020 yılından itibaren  2013-2019 yılları için genel ticaret sistemine göre hazırlanıp yayımlanmaktadır.
Değer hesaplama: Dış ticaret verileri içinde değer "istatistiki değer"dir. Bunun içinde gümrük vergisi vb. hiçbir vergi bulunmamaktadır.
 
İthalatta CIF (mal bedeli + navlun + sigorta) teslim şekline göre, ihracatta ise FOB (mal bedeli) teslim şekline göre istatistiklere yansımaktadır.
Veri kaynakları: Ana veri kaynağı dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtlarıdır. 

Toplanan Verinin Özellikleri: Toplanan temel istatistiksel değişkenler;  girişim ana faaliyeti (Nace Rev2), ülke grubu, ürün grubu (CPA 2008), girişim sayısı ve çalışan sayısıdır.


 
Derleme Yöntemi
Dış ticaret verilerinde, dış ticareti gerçekleştiren girişimlerin vergi kimlik numarası ile iş kayıtlarında yer almayan kişiler tarafından gerçekleştirilen dış ticaret işlemlerinde TC kimlik numarası değişken olarak yer almaktadır.
 
Yapılan çalışma ile, vergi kimlik numarası anahtar olarak kullanılarak ihracat ve ithalat yapan girişimlerin ana faaliyeti ve çalışan sayısı ile dış ticaret verileri eşleştirilmiştir.
 
İş kayıtlarında bulunmayan ihracat ve ithalatçıların tamamına yakını TC kimlik numarası ile işlem yapan kişiler olduğundan, faaliyetleri ve diğer bilgilerine erişilememektedir. Faaliyeti belirlenemeyen girişimler çalışmada kapsanmamış, çalışan sayısı belirlenemeyenlere ilişkin bilgiler ise tablolarda “Bilinmeyen” olarak gruplandırılmıştır.  

Kişisel amaç ile ihraç/ithal işlemi yapan (herhangi bir mal ve hizmet üretiminde bulunmayan) kişiler kapsam dışı tutulmuştur.
Girişim Özeliklerine Göre Dış Ticaret İstatistiklerinde rutin revizyon yapılmamaktadır.  Haber bülteni, referans yılını takip eden yılın 9.ayında (T+9) yayımlanmaktadır.
 
2020 yılında genel ticaret sistemine geçişle birlikte girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerinde yapılan ana revizyona ait dökümana aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
 
 https://www.tuik.gov.tr/indir/metodolojikDokumanlar/gdti_metod_tr.pdf

Verinin kapsam ve yönteminde yapılacak önemli değişiklikler yayımlanmadan önce kullanıcılarla "basın duyurusu" ile paylaşılmakta, ayrıca metaveri revize edilmektedir.
 
Bu haber bülteni kapsamında üretilen istatistikler için cari yıl içerisinde gerçekleştirilen revizyonlara ilişkin bilgi formuna aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
 
https://www.tuik.gov.tr/indir/revizyon/2020_RBF_TR_UTIDB_UMTIG_GDTI.pdf
 
Girişim özeliklerine göre dış ticaret istatistikleri genel ticaret sistemine göre yayımlanmakla birlikte özel ticaret sistemine göre talep edilen bilgiler karşılanacaktır.
  tuikbilgi