HABER BÜLTENİ
YAYIM TARİHİ :27 Eylül 2023
SAAT : 10:00
SAYI: 49601
BİLGİ TALEBİ | ||||
ty.tuik.gov.tr | | | ALO 124 | ||
/tuikbilgi | | | /tuikbilgi |
HABER BÜLTENİ
YAYIM TARİHİ :27 Eylül 2023
SAAT : 10:00
SAYI: 49601
BİLGİ TALEBİ | ||||
ty.tuik.gov.tr | | | ALO 124 | ||
/tuikbilgi | | | /tuikbilgi |
| |
Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri, 2022 İhracatın %42,3'ünü, ithalatın ise %60,9'unu büyük ölçekli girişimler gerçekleştirdi Dış ticaret verileri ile iş kayıtları sisteminde yer alan girişimlerin ana faaliyet türü ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan girişimlerin özellikleri elde edilmektedir. Dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtları sistemi kullanılarak elde edilen verilere göre, 2022 yılında 114 bin 155 girişim ihracat, 173 bin 302 girişim ithalat yaptı. Yapılan eşleştirmede, ihracat ve ithalat yapan girişimlerin yaklaşık %100,0'ının bilgilerine ulaşılmıştır. Bu girişimler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık %100,0'ını gerçekleştirmiştir. İthalattaki girişim sayısındaki artış, Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi sistemindeki girişim sayısı artışından kaynaklanmaktadır. Toplam ihracatın %19,4'ünü yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler, toplam ihracat yapan girişimlerin %64,2'sini oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %18,9, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %19,4, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin payı ise %42,3 oldu. Girişimlerin ihracattaki payı, 2022 Girişimlerin ithalattaki payı, 2022 Toplam ithalatın %11,3'ünü 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %10,7, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %17,1 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı %60,9 olurken; bu girişimler toplam ithalat yapan girişimlerin %2,0'ını oluşturdu. İhracatın yarısından fazlasını sanayi sektöründeki girişimler gerçekleştirdi Girişimin ana faaliyetine göre ihracatın %55,4'ünü, ithalatın ise %49,5'ini sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %40,6, ithalattaki payı ise %32,4 düzeyinde gerçekleşti. Sanayi sektörünün ihracatında 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimler %66,7 pay ile öne çıktı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %89,3 pay ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli girişimlerin hâkimiyeti devam etti. Sanayi sektörü ithalatında büyük ölçekli girişimler %79,3 pay ile öne çıktı. Ticaret sektöründe, büyük ölçekli girişimlerin payı %30,1'den %28,1'e düşerken, diğer sektöründe büyük ölçekli girişimler %69,2 pay ile önde olmaya devam etti. Girişimin ana faaliyeti ve çalışan sayısına göre dış ticaret payı, 2021, 2022 Sanayi sektöründeki girişimler ihracatının %45,3'ünü Avrupa Birliği (AB 27) ülkelerine yaptı Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının %45,3'ünü AB 27 ülkelerine, %14,0'ını Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve %13,2'sini AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın %61,9'unu sanayi, %35,6'sını ticaret, %2,5'ini ise diğer sektöründeki girişimler yaptı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ithalatlarının %29,5'ini AB 27 ülkelerinden, %25,4'ünü Diğer Asya ülkelerinden, %18,0'ını ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin en çok ithalat yaptığı ülke grupları sırasıyla %30,4 ile Diğer Asya, %27,6 pay ile AB 27 ülkeleri, ve %23,1 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu. İmalat sanayi ürünleri ihracatının %56,9'unu sanayi sektöründeki girişimler yaptı İmalat sanayi ürünleri ihracatının %56,9'unu ana faaliyeti sanayi olan girişimler, %39,5'ini ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın ise %96,7'sini imalat sanayi ürünleri, %1,4'ünü tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri, %1,4'ünü de madencilik ve taşocakçılığı ürünleri oluşturdu. İmalat sanayi ürünleri ithalatının %48,8'ini sanayi, %41,5'ini ticaret ve %9,8'ini diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin ithalatının %70,5'ini imalat sanayi ürünleri, %5,4'ünü madencilik ürünleri, %4,4'ünü ise tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri oluşturdu. İhracatın %48,9'u ilk 500 girişim tarafından gerçekleştirildi İhracatın %48,9'unu, ithalatın ise %67,5'ini ilk 500 girişim yaptı. En çok ihracat yapan ilk 5 girişim toplam ihracatın %8,1'ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın %20,6'sını gerçekleştirdi. Sanayi sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin sanayi sektöründeki payı %12,6, ticaret sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise %12,0 oldu. Sanayi sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişiminin payı %20,5, ticaret sektöründe ise %13,1 oldu. Dış ticarette yoğunlaşma, 2022 Girişimlerin %61,8'i tek ülkeden ithalat yaptı Girişimlerin %43,4'ü tek ülkeye ihracat yaparken, %16,2'si iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı %5,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı %59,2 oldu. Girişimlerin %61,8'i, tek ülkeden ithalat yaparken, %16,3'ü iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan girişimlerin oranı %1,3 iken, bu girişimlerin ithalattaki payı %61,3 oldu. Dış ticaret yapılan ülke sayısına göre girişimlerin payı, 2022 Dış ticaret yapılan ülke sayısına göre dış ticaret payı, 2022 Bu konuyla ilgili bir sonraki haber bülteninin yayımlanma tarihi Eylül 2024'tür. ____________________________________________________________________________________________________ | |
Tablolar
İstatistiksel Tablolar
Raporlar
Bültene ait rapor bulunmamaktadır.
Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2021 - 26 Ağustos 2022Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2020 - 08 Eylül 2021Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2019 - 11 Eylül 2020Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2018 - 16 Ekim 2019Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2017 - 25 Eylül 2018Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2016 - 23 Ağustos 2017Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2015 - 19 Ağustos 2016Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2014 - 19 Ağustos 2015Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2013 - 19 Eylül 2014Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2012 - 26 Eylül 2013Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2011 - 15 Ağustos 2012Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri,2010 - 27 Eylül 2011
Metaveri
Türkiye İstatistik Kurumu, dış ticaret yapan girişimlerin sektörel dağılımı, farklı sektörlerin dış ticarete katkısı, küçük ve orta ölçekli girişimlerin payı, çalışan sayısı vb. sorulara cevap elde edilmesi için girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerini yayımlamaktadır.
Çalışmada kullanılan;
İstatistiki birim; girişimdir. Girişim, birinci derecede karar alma özerkliğini kullanarak, mal ve hizmet üreten bir organizasyon biçimidir. Girişim, bir veya birden fazla yerde, bir veya birden fazla faaliyet gerçekleştirebilir. Bir girişim ya yasal birime ya da yasal birimlerin birleşimine karşılık gelmektedir.
Ülke - ülke grubu; İhracatta malın gideceği bilinen son ülke, ithalatta ise menşei ülke kavramlarından yola çıkılarak istatistikler üretilmiştir.
Veriler AB tarafından oluşturulan ve tüm üye ve aday ülkelerin dış ticaret istatistiklerinde kullandığı coğrafi ülke gruplaması dikkate alınarak oluşturulmuştur.
Ölçek; sadece çalışan sayısından yola çıkılarak hazırlanmıştır.
Avrupa Birliği tanımına göre girişimler;
1-9 : Mikro Ölçekli İşletme
10-49 : Küçük Ölçekli İşletme
50-249 : Orta Ölçekli İşletme
250+ : Büyük işletmeler
şeklinde gruplandırılmıştır.
Uluslararası ticarette etkinlik arttıkça yeni ihracat ve ithalat şekilleri de ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri de Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesidir (BGB). İthalat ve ihracatta hızlı hava kargo taşıyıcıları yani operatörler tarafından elektronik ortamda düzenlenen bir beyannamedir. Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı'nın çalışmaları ile söz konusu beyannameler istatistik üretimine uygun hale getirilmiş ve Ocak 2021'den itibaren istatistiklerin kapsamına alınmıştır.
Uluslararası metodolojiye göre, istatistikleri derleyenlerin yükünü azaltmak için belli bir değerin veya miktarın altındaki işlemler istatistiklere dahil edilmemektedir. Birleşmiş Milletler'in dış ticaret istatistikleri ile ilgili el kitabı olan Uluslararası Mal Ticareti İstatistikleri El Kitabı'nda (IMTS 2010) ülkelerin eşik değer altındaki işlemleri de istatistiklere dahil etmesi önerilmektedir. Bu bağlamda, Ocak 2021'den itibaren eşik altı değerler de istatistiklerde kapsanmaktadır.
Kullanılan sınıflamalar:
Çalışmada faaliyet sınıflaması olarak Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev2), ürün sınıflaması olarak Avrupa Ekonomik Topluluğunda Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması (CPA 2008) kullanılmıştır.
Dış ticaret istatistiklerinin ayrıntılı olarak üretilmesinde ve yayımlanmasında “genel ticaret sistemi” (GTS) uygulanmaktadır.
Genel ticaret sistemi, bir ülkenin ekonomik alanına giren ve ekonomik alanından çıkan tüm malları kapsamaktadır. GTS'de ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan mallar hesaplamalara katılmaktadır.
Girişim özelliklerine göre dış ticaret çalışmasında, dış ticaret verileri ve iş kayıtları arasında bağlantı kurularak farklı özelliklere göre dış ticaret istatistikleri elde edilmektedir. Elde edilen bilgilerle, farklı sektörlerin dış ticarete katkısı, küçük ve orta ölçekli girişimlerin payı, çalışan sayısı gibi sorulara cevap elde edilmesi amaçlanmıştır. Girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerinin veri kaynağı dış ticaret ve iş kayıtları sistemidir.
Dış ticaret istatistikleri 2019 yılına kadar sadece özel ticaret sistemine göre üretilip yayımlanmış, 2020 Ocak ayında itibaren detaylı olarak genel ticaret sistemine göre yayımlanmaktadır.
Bu doğrultuda, girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri de 2011 yılından itibaren 2009-2018 dönemini kapsayacak şekilde özel ticaret sistemine göre yayımlanmıştır, 2020 yılından itibaren 2013-2019 yılları için genel ticaret sistemine göre hazırlanıp yayımlanmaktadır.
Genel ticaret sistemi, bir ülkenin ekonomik alanına giren ve ekonomik alanından çıkan tüm malları kapsamaktadır. GTS'de ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan mallar hesaplamalara katılmaktadır.
Girişim özelliklerine göre dış ticaret çalışmasında, dış ticaret verileri ve iş kayıtları arasında bağlantı kurularak farklı özelliklere göre dış ticaret istatistikleri elde edilmektedir. Elde edilen bilgilerle, farklı sektörlerin dış ticarete katkısı, küçük ve orta ölçekli girişimlerin payı, çalışan sayısı gibi sorulara cevap elde edilmesi amaçlanmıştır. Girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerinin veri kaynağı dış ticaret ve iş kayıtları sistemidir.
Dış ticaret istatistikleri 2019 yılına kadar sadece özel ticaret sistemine göre üretilip yayımlanmış, 2020 Ocak ayında itibaren detaylı olarak genel ticaret sistemine göre yayımlanmaktadır.
Bu doğrultuda, girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri de 2011 yılından itibaren 2009-2018 dönemini kapsayacak şekilde özel ticaret sistemine göre yayımlanmıştır, 2020 yılından itibaren 2013-2019 yılları için genel ticaret sistemine göre hazırlanıp yayımlanmaktadır.
Değer hesaplama: Dış ticaret verileri içinde değer "istatistiki değer"dir. Bunun içinde gümrük vergisi vb. hiçbir vergi bulunmamaktadır.
İthalatta CIF (mal bedeli + navlun + sigorta) teslim şekline göre, ihracatta ise FOB (mal bedeli) teslim şekline göre istatistiklere yansımaktadır.
İthalatta CIF (mal bedeli + navlun + sigorta) teslim şekline göre, ihracatta ise FOB (mal bedeli) teslim şekline göre istatistiklere yansımaktadır.
Veri kaynakları: Ana veri kaynağı dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtlarıdır.
Toplanan Verinin Özellikleri: Toplanan temel istatistiksel değişkenler; girişim ana faaliyeti (Nace Rev2), ülke grubu, ürün grubu (CPA 2008), girişim sayısı ve çalışan sayısıdır.
Toplanan Verinin Özellikleri: Toplanan temel istatistiksel değişkenler; girişim ana faaliyeti (Nace Rev2), ülke grubu, ürün grubu (CPA 2008), girişim sayısı ve çalışan sayısıdır.
Derleme Yöntemi
Dış ticaret verilerinde, dış ticareti gerçekleştiren girişimlerin vergi kimlik numarası ile iş kayıtlarında yer almayan kişiler tarafından gerçekleştirilen dış ticaret işlemlerinde TC kimlik numarası değişken olarak yer almaktadır.
Yapılan çalışma ile, vergi kimlik numarası anahtar olarak kullanılarak ihracat ve ithalat yapan girişimlerin ana faaliyeti ve çalışan sayısı ile dış ticaret verileri eşleştirilmiştir.
İş kayıtlarında bulunmayan ihracat ve ithalatçıların tamamına yakını TC kimlik numarası ile işlem yapan kişiler olduğundan, faaliyetleri ve diğer bilgilerine erişilememektedir. Faaliyeti belirlenemeyen girişimler çalışmada kapsanmamış, çalışan sayısı belirlenemeyenlere ilişkin bilgiler ise tablolarda “Bilinmeyen” olarak gruplandırılmıştır.
Kişisel amaç ile ihraç/ithal işlemi yapan (herhangi bir mal ve hizmet üretiminde bulunmayan) kişiler kapsam dışı tutulmuştur.
İş kayıtlarında bulunmayan ihracat ve ithalatçıların tamamına yakını TC kimlik numarası ile işlem yapan kişiler olduğundan, faaliyetleri ve diğer bilgilerine erişilememektedir. Faaliyeti belirlenemeyen girişimler çalışmada kapsanmamış, çalışan sayısı belirlenemeyenlere ilişkin bilgiler ise tablolarda “Bilinmeyen” olarak gruplandırılmıştır.
Kişisel amaç ile ihraç/ithal işlemi yapan (herhangi bir mal ve hizmet üretiminde bulunmayan) kişiler kapsam dışı tutulmuştur.
Girişim Özeliklerine Göre Dış Ticaret İstatistiklerinde rutin revizyon yapılmamaktadır. Haber bülteni, referans yılını takip eden yılın 9.ayında (T+9) yayımlanmaktadır.
2020 yılında genel ticaret sistemine geçişle birlikte girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerinde yapılan ana revizyona ait dökümana aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
https://www.tuik.gov.tr/indir/metodolojikDokumanlar/gdti_metod_tr.pdfVerinin kapsam ve yönteminde yapılacak önemli değişiklikler yayımlanmadan önce kullanıcılarla "basın duyurusu" ile paylaşılmakta, ayrıca metaveri revize edilmektedir.
Bu haber bülteni kapsamında üretilen istatistikler için cari yıl içerisinde gerçekleştirilen revizyonlara ilişkin bilgi formuna aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
https://www.tuik.gov.tr/indir/revizyon/2020_RBF_TR_UTIDB_UMTIG_GDTI.pdf
Girişim özeliklerine göre dış ticaret istatistikleri genel ticaret sistemine göre yayımlanmakla birlikte özel ticaret sistemine göre talep edilen bilgiler karşılanacaktır.